●شناخت عارفان و ادیبان جهان از ایران مدیون آوازه شمس تبریزی است.
●کوتوله های فرهنگی قدر دانشمندان و هنرمندان جهانی تبریز را نمی دانند.
●۷ شهریورماه روز شمس تبریز و ۸ شهریور روز مولانا جلال الدین رومی است.ادیبان و دوستداران شعر و عرفان در این روزها با برپایی نشست های ادبی به بررسی آرا و نظرات و اندیشه های این دوچهره متعلق به ملل می پردازند.و در کشورهای ترک زبان و ایران محافل شعر و ادب و بزرگداشت برپا می شود.
●محمد بن علی بن ملک داد ،ملقب به شمس تبریزی (۶۴۵ه.ق-۵۸۲ ه.ق) تبریزاز عارفان و صوفیان جهان شرق است و به قول فیلسوف معاصر استاد غلامحسین دینانی'شمس تبریز از بزرگان عرفای جهان اسلام و به اندازه ای بزرگ است که شناختش برای ما ساده نیست.کم سخن و خاموش در تاریخ.اما تاثیر ات فکری او به اکناف عالم رسیده است.
●در تبریز آموختن و پختن وسوختن و نشست و برخاست با اهل دانش وعرفان داشته و به نقاط مختلف جهان سفر کرده و آبدیده شده است.در قونیه،بغداد،حلب، دمشق،بیت المقدس و کرمان رد پایش در تاریخ مستند دیده می شود.
●در قونیه با مولانا مریدش، در رقص های صوفیانه و سماع شرکت می جسته و شمس، نزدیکی به بزرگ پروردگار عالمیان را از طریق موسیقی و رقص تجربه می کرده است.عرفان را راه رسیدن به حق می دانست.و بی اعتنا به دنیا به معنای واقعی بود.و سجده بر پروردگار عالمیان و احساس حقارت در برابر خدای بزرگ را مایه مباهات خود می دانست.
●در تاریخ، شمس تبریز شخصیت عارفانه و دانایی داشته و عادت به نوشتن در او نبوده ولی اهل صحبت و سخن و مجلس بود.به موسیقی عرفانی، صوفی و سماعی عشق می ورزید و روحش صیقل می یافت و پرواز می کرد. با مولانا به زبان مادریشان ترکی مراوده و مباحثه و مناظره می کرده است.ولی نوشتار به زبان فارسی است.
●غزلیات شمس تبریزی و مناقب العارفین از آثار منحصر بفردی بوده که مقالات شمس به اکثر زبانهای زنده جهان ترجمه و با تشریح و توضیحات ساده اهل فن و سخن به میان مردم کوچه بازار کشیده شده است. البته نظم و نثر مولانا و آب و تاب دادن به سخنان شمس و استادانه به نظم کشیدن ایده های شمس در اشتهارش کار ساز شده است.
●نظرات جالب و تازه شمس در زمان خود در تاویلات و برداشت های بدیع پاره ای از آیات شریفه قرآن عظیم، مفسران و دوستداران شنیدن تازه های عرفانی و تفسیری قرآن کریم را هنوز هم شیفته خود کرده است که نشان از تسلط این فرزند بزرگ سنی تبریز از مفاهیم بلند کلام الهی دارد.
●فیلم سینمایی《 مست عشق 》در سینمای ایران در سال ۹۸ در تهران با فیلم‌نامه نویسی مستند محققان و پرداخت هنری و تصویری به دیدار شمس با مولانا در قونیه-غیبت اول شمس-بازگشت مجدد به قونیه-غیبت دوم شمس و شایعه قتل وی و....کلید خورد.که با مخالفت برخی مراکز مذهبی به بهانه شائبه ترویج فرقه صوفیه ساخت آن متوقف شده است.
●در دانشکده های شرق شناسی 'ادبیات و الهیات آمریکا، اروپا و آسیا از جمله در محافل آکادمیک آمریکا، فرانسه، انگلیس، آلمان و کانادا سالهای طولانی است که آثار شمس تبریز و مولانا تدریس و بررسی و بازخوانی می شود و در برخی سال ها آثار شمس و مولانا به زبانهای بین المللی در آمریکای شمالی پر فروشترین کتابهای سال لقب گرفته اند.
●در نشست تیر ماه ۱۴۰۰ ه.ش گروه دوستی ایران و ترکیه کنگره بین المللی شمس تبریزی، مهر ماه همان سال در تهران /قونیه/و خوی بر پاشد و همه بدنبال بهره برداری از فرزند عارف پیشه و مجذوب حق و حقیقت تبریز اند ولی هیچ تحرکی در زادگاه شمس یعنی تبریز دیده نمی‌شود.
●در گذشته از محل اعتبارات ملی ۳۰ میلیارد تومان برای ساخت بارگاه شمس تبریز و توسعه آرامگاه منسوب به وی در خوی اختصاص و ساخت و توسعه آن شبانه روزی شد و کارهای در وسع توان انجام شد که جای شکر دارد.
●فرهنگستان ها ،انجمن های مفاخر ، وزارتخانه ها و سازمان های فرهنگی و هنری ایران ما نیز ۷ مهر را روز بزرگداشت شمس تبریزی و ۸ مهر ماه را روز بزرگداشت مولانا در تقویم رسمی کشورمان ثبت کرده اند که با استقبال و تحسین بزرگان ادب و اهل شعر و سخن مواجه شده است.
●متاسفانه شمس با آن آوازه جهانی در غرب و شرق عالم و دنیای ترک،
در زادگاه خود، تبریز این شهر هنر خیز و فرهنگ پرور مظلوم بوده و حتی به دلایلی توسعه‌ی طرح احداث مجموعه فرهنگی شمس که از سوی جناب علی پولاد در باغ گلستان تبریز اجرا شده ، دیگر هیچ خبری از طراحی و اجرای نماد های فرهنگی و ادبی در زادگاه شمس دیده نمی شود و فرزندان و مفاخر بزرگ تبریز که نامی بلند در جهان دارند با بی مهری متولیان فرهنگی و هنری ملی و محلی و شهرداری کلانشهر مواجه شده است.
●ترکیه سالهاست که با همکاری یونسکو و اتحادیه کشورهای ترک زبان و مراکز فرهنگی بین المللی به جهانی شدن افکار و اندیشه های مولانا و شمس تبریز در قونیه مبادرت می کند وسرازیر شدن میلیون‌ها گردشگر به قونیه در هر سال، صنعت توریستی ترکیه را رونق خاصی بخشیده و علاوه بر بهره برداری از این دو عارف و شاعر ترک زبان و پارسی گوی، ضمن جولان جغرافیای فرهنگی خود'داشته های فرهنگی منتسب به خود را نیز به رخ جهانیان می کشاند.
نوشته شده توسط:دکتر محمد فرج پور باسمنجی
